به نقل از «افکارنيوز»

آینده دولت روحانی با ترکیب جدید موفق خواهد بود؟

تاریخ انتشار: ۱۸ مرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۳۲۹۲۳۳

محمدحسین ادیب وزرای پیشنهادی کابینه جدید را گرچه دارای توان اجرایی می داند ولی معتقد است از آنجا که کابینه فاقد استراتژیت ارشد است و دولت فاقد برنامه برای حل دغدغه های اصلی اقتصاد است، عملا این توان اجرایی قوی اثرگذار نخواهد بود.

او ضمن بررسی آینده کابینه جدید روحانی وضعیت فعلی و آینده اقتصاد ایران را تحلیل می کند که در ادامه و در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی تسنیم می خوانید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کابینه فاقد استراتژیست ارشد است

وزرای پیشنهادی کابینه روحانی را چگونه تحلیل می کنید ؟

ادیب: وزرا به نسبت قبل از توان اجرائی قوی تری برخوردارند اما کابینه فاقد استراتژیست ارشد است ، در شرایط نبود استراتژیست ارشد و در شرایطی که دولت فاقد برنامه برای حل دغدغه های اصلی اقتصاد است، توان اجرائی قوی تر ، اثر گذار نخواهد بود .

موفقیت یا عدم موفقیت دولت جدید بستگی به این دارد که بخش پولی به بخش مالی شوک وارد نکند

بحران بانکی بیش از این قابل کتمان نیست

بحران بانکی به زودی نظام اداری را تحت الشعاع قرار می دهد

آینده دولت روحانی با ترکیب جدید موفق خواهد بود ؟

ادیب: موفقیت یا عدم موفقیت دولت جدید بستگی به این دارد که بخش پولی به بخش مالی شوک وارد نکند اما بخش پولی یا بانکها قادر به پرداخت های سودهای تعهدی نیستند و بیش از این هم بحران بانکی قابل کتمان کردن نیست. لذا بزودی این مسئله به دغدغه اصلی دولت تبدیل می شود .بحران بانکی نظام اداری را تحت الشعاع قرار می دهد، بخش مالی فاقد استراتژی است اما بخش پولی استراتژی دارد. استراتژی بخش پولی این است که بانک مرکزی در تعیین نرخ سود دخالت نکند و آن را به عملکرد بازار سپرده است . اما تعیین سود سپرده بوسیله بازار باعث شده تا بانکها برای غرق شدن با هم رقابت کنند . واگذار کردن بانکها به حال خود تا با رقابت سود سپرده را تعیین کنند ، به رقابت بانکها برای غرق شدن تبدیل شده است و این به سود هیچ کس نیست .

دولت روحانی برنامه ای برای توقف جایگزین شدن تولید داخلی با تولیدات خارجی ندارد

کمی با شما وضعیت اقتصادی را در بخشهای مختلف بررسی کنیم. شما سیاست گذاری دولت روحانی در حوزه تولید را چگونه ارزیابی می کنید ؟

ادیب : اگر نرخ ارز معادل اختلاف تورم داخلی و خارجی افزایش نیابد ، توجیه اقتصادی تولید در داخل تضعیف می شود. تورم تولید کننده در ایران در تیر 96 نسبت به خرداد 96 بالغ بر 439 درصد ، تورم جهانی 18 درصد و اختلاف تورم داخلی با خارجی 421 درصد بوده است در این فاصله دلار فقط 309 درصد افزایش قیمت داشته است که نشان می دهد دلار باید 112 درصد بیشتر گران می شده است، لذا تولید داخلی در حال جایگزین شدن با تولیدات خارجی است ، دولت روحانی برنامه ای برای توقف جایگزین شدن تولید داخلی با تولیدات خارجی ندارد .

چهار سال دیگر جز صنایع وابسته به معدن صنعتی باقی نمی ماند

به صورت خاص تر وضعیت صنایع را چگونه تحلیل می کنید ؟

ادیب: سرعت استهلاک صنایع بسیار بیش از سرمایه گذاری در آن است ، صنایع متناسب و سازگار با میزان ضرورت نوسازی ، بروز نمی شوند، اگر دولت روحانی نوسازی تکنولوژیک را در دستور کار صنایع قرار ندهد در پایان چهار سال ، جزصنایع وابسته به معدن ، صنعتی باقی نمی ماند .

کسب و کار در ایران استوار است بر فروش اندک و سود بسیار

روحانی نه تنها برنامه ای برای حل این مشکل ندارد بلکه در جهت تشدید آن حرکت می کند

سیاست گذاری دولت روحانی در خصوص واحد های صنفی توزیعی و خدماتی را مثبت ارزیابی می کنید ؟

ادیب: در جهان به ازای 42 خانواده یک واحد صنفی وجود دارد و در ایرانبه ازای هر 7 خانواده یک واحد صنفی وجود دارد. به عبارت دیگر ، تعداد واحد های صنفی در ایران 6 برابر عرف دنیاست ، به زبان صریح تر در ایران کالایی راکه باید یک نفر بفروشد شش نفر می فروشد . توازن پیچیده ای ایجاد شده است . بخش خصوصی ایران حقوق سه نفر را به دو نفر می دهد ، بخش دولتی حقوق 3 نفر را به 9 نفر می دهد و واحد های صنفی ایران نیز کاری را که باید یک نفر انجام دهد به شش نفر داده اند ، لذا شاکله فضای کسب و کار ایران استوار است بر فروش اندک و البته اینجا سود باید بسیار باشد تا واحد صنفی بتواند امور خود را بگذراند. بنابر این کسب و کار در ایران استوار است بر فروش اندک و سود بسیار . بسیاری از فروشندگان اگر با کمتر از 35 درصد سود کالا را بفروشند قادر به پرداخت هزینه عملیاتی نخواهند بود. دولت روحانی نه تنها برنامه ای برای حل این مشکل ندارد بلکه در جهت تشدید آن حرکت می کند. واحد های صنفی توزیعی در سال گذشته 177 هزار اضافه شده است در صورت ادامه روند موجود در چهار سال آینده این نسبت به 6 خانواده به ازای یک واحد صنفی سقوط می کند .

اقتصاد 216 میلیارد دلار کوچک شده است

حدود 50 درصد فروش فعالان اقتصادی کاهش یافته است

آینده واحد های صنفی توزیعی و خدماتی را چگونه ارزیابی می کنید ؟

ادیب: قیمت نفت نسبت به سال 90 بالغ بر 59 درصد کاهش یافته انرژی که امروز در کشور تولید می شود. به قیمت سال 90 بالغ بر 420 میلیارد دلار در بازار جهانی ارزش دارد اما به سبب سقوط قیمت ارزش انرژی تولیدی به قیمت جهانی 204 میلیارد دلار است. به عبارت دیگر، اقتصاد 216 میلیارد دلار کوچک شده است تقریبا به طور متوسط حدود 50 درصد فروش فعالان اقتصادی کاهش یافته است و این معضل جدیدی ایجاد کرده است. از یک سو شش برابر نیاز جامعه فعال اقتصادی در هر رشته فعال اقتصادی وجود دارد و از سوی دیگر فروش نصف شده است در نتیجه رقابت سنگینی برای فروش در اقتصاد ایجاد شده است، رقابت برای فروش باعث شده تا فعالان اقتصادی که گران اداره می شوند با بحران فروش مواجه شوند .

بحران فروش چه پیامدهایی دارد ؟

ادیب: به نسبتی که فروش کاهش یافته هزینه فعالان اقتصادی کاهش نیافته است و این دغدغه اصلی اقتصاد است، وقتی که هزینه عملیاتی کاهش نیابد اما فروش کاهش یابد تعدادی از فعالان اقتصادی وارد فاز زیان دهی می شوند با مشاهدات من از بازار، اکنون 50 درصد از فعالان اقتصادی نمی توانند هزینه گران اداره شدن واحد خود را به مصرف کننده منتقل کنند .

*50 درصد از فعالان اقتصادی در وضعیت شکست و اخراج از بازار قرار دارند

دولت چه برنامه ای برای تعدیل این وضعیت دارد ؟

ادیب: دولت فاقد هر نوع برنامه ای برای برخورد با این شرایط است ، در عمل 50 درصد از فعالان اقتصادی در وضعیت شکست و اخراج از بازار قرار دارند .

تا پایان دولت روحانی 100 درصد درآمد نفت صرف صندوقهای بازنشستگی می شود

صرف درآمد نفت در امور مصرفی فرایندی ضد توسعه است

روحانی برنامه ای برای جلوگیری از افزایش سالانه وزن صندوق های بازنشستگی از درآمد نفت ندارد

برنامه دولت روحانی در خصوص نحوه هزینه کرد درآمد نفت را چگونه می بینید ؟

ادیب: در سال 1380 دولت هیچ گونه کمکی به صندوق های بازنشستگی نداشت اما در سال جاری درآمد ناشی از صادرات نفت سهم دولت 55 هزار میلیارد تومان بوده که 41 هزار میلیارد تومان یا 75 درصد آن به دو صندوق بازنشستگی پرداخت می شود . 75 درصد درآمد صادرات نفت به دو صندوق بازنشستگی پرداخت می شود . از سال 1381 که برای اولین بار دولت برای پرداخت حقوق به دو صندوق بازنشستگی کمک کرد تا کنون سالانه وزن کمک دولت به دو صندوق بازنشستگی رو به افزایش بوده و احتمالا در پایان دولت روحانی به 100 درصد درآمد نفت بالغ می شود . درآمد نفت را صرف امور مصرفی کردن ، فرایندی ضد توسعه تلقی می شود. روحانی برنامه ای برای افزایش سالانه وزن صندوق های بازنشستگی از درآمد نفت ندارد .

آینده ای ناخوشایند در انتظار بورس

دولت روحانی هیچ برنامه ای برای اصلاح ساختار شرکتهای بورسی ندارد

راهبرد دولت روحانی در حوزه بورس را چگونه ارزیابی می کنید ؟

ادیب : در شرکتهای بورسی رشد بدهی بیشتر از رشد فروش است نسبت بدهی به فروش شرکتهای بورسی از ٣١ درصد در سال ٨٩ به ٧١ درصد در اسفند ٩٤ افزایش یافته است . طی یکی ، دو ماه آینده صورت های مالی مربوط به عملکرد شرکت های بورسی در سال ٩٥ نهائی می شود که احتمالا این نسبت کمتر از ٨� درصد نخواهد بود . در فاز بعد بازار با سقوط ارزش سهام واکنش نشان مَی دهد ، اگر در یک شرکت نسبت بدهی به فروش از 50 درصد عبور کند آن شرکت کاندید اخراج از بازار است . دولت روحانی هیچ برنامه ای برای اصلاح ساختار شرکتهای بورسی ندارد .

باید برای استفاده از سفره آبهای زیر زمینی بیش از میزانی که طبیعت جایگزین می کند مانع ایجاد کرد

وضعیت کشاورزی را چگونه می بینید ؟

ادیب: بارندگی در سال آبی جدید که از مهر 95 شروع شد فقط 3 درصد از میانگین 50 ساله کمتر بود این نشان می دهد بارندگی در سطح عادی و طبیعی است اما بزرگترین مشکل 80 درصد روستاها کمبود آب است. علت آن است که از سال 1340 تا کنون ، بسیار بیش از میزانی که طبیعت جایگزین می کند از سفره آب های زیر زمینی استفاده می شود. باید برای استفاده از سفره آبهای زیر زمینی بیش از میزانی که طبیعت جایگزین می کند مانع ایجاد کرد .

فقط 35 درصد از سپرده ها به تسهیلاتی تبدیل شده که بازگشت دارد

بانکها فقط با 35 درصد ظرفیت خود کار می کنند

بانک مرکزی و دولت در خصوص زیان ده شدن صنعت بانکداری دیپلماسی سکوت اختیار کرده اند

وضعیت بانکها را چطور می بینید ؟

ادیب : در فروردین نود و شش ، 33 درصد سپرده ها به تسهیلات تبدیل نشده است ، 9 درصد به معوقه تبدیل شده ، 23 درصد به شرکتهای بزرگ پرداخت شده که پنج سال است اصل و فرع وام را تمدید می کنند بدون اینکه پولی پرداخت کنند. فقط 35 درصد از سپرده ها به تسهیلاتی تبدیل شده که بازگشت دارد، بانکها فقط با 35 درصد ظرفیت خود کار می کنند . بانک مرکزی و دولت در خصوص زیان ده شدن صنعت بانکداری دیپلماسی سکوت اختیار کرده اند .

6 درصد واحد های نوساز به فروش می رود که گواه یک عدم تعادل سنگین در اقتصاد است

وضعیت مسکن را چگونه می بینید ؟

ادیب: قیمت مسکن در سال ٩� و ٩١ بیش از رشد قدرت خرید مردم رشد کرد و طبیعی بود که در سالهای بعد معاملات مسکن به سبب عدم تناسب قدرت خرید با قیمت مسکن به شدت کاهش یابد. در سال گذشته 750 هزار واحد مسکونی انشعاب برق خانگی دریافت کردند اما در چهار ماهه ابتدائی امسال بطور متوسط ماهانه 37 هزار واحد مسکونی در کشور به فروش رفته است. بر اساس عملکرد چهار ماهه امسال 440 هزار واحد مسکونی به فروش می رسد با لحاظ اینکه تنها 10 درصد واحدهای مسکونی به فروش رفته واحدهای نوساز است تنها 6 درصد واحد های نوساز به فروش می رود که گواه یک عدم تعادل سنگین در اقتصاد است. سرمایه وارده به بخش مسکن به فروش نمی رود تا مجددا سرمایه گذاری شود . نظر به اینکه سالانه 750 هزار واحد ناتمام به پایان می رسد این به بحران نقدینگی در بخش تولیدی مسکن انجامیده است.

* در نیمه دوم سال جاری بسیاری از فعالان اقتصادی قادر به پرداخت اجاره نخواهند بود

* کاهش ٣� تا ٥� درصدی اجاره املاک تجاری و اداری تنها شرط بقای بیزینس در ایران است

بازار اجاره واحد های اداری و تجاری وضعیت عادی دارد؟

ادیب: اجاره واحد های تجاری و اداری بسیار بیش از بازدهی بنگاهها رشد کرده است . در نیمه دوم سال جاری بسیاری از فعالان اقتصادی قادر به پرداخت اجاره نخواهند بود ، کاهش ٣� تا ٥� درصدی اجاره املاک تجاری و اداری تنها شرط بقای بیزینس در ایران است .

رشد سالانه پرداخت های دولت تحت عنوان حقوق، بیش از رشد درآمد ارزی دولت است

آینده نرخ ارز را چطور پیش بینی می کنید؟

ادیب: رونق اقتصادی زمانی حاصل می شود که مزیت های نسبی کشور تقویت شود، تقویت مزیت های نسبی کشور فقط زمانی حاصل میشود که تورم ارزی بیش از تورم ریالی باشد لذا نظر به اینکه ایجاد رونق اجتناب ناپذیر است در آینده افزایش نرخ ارز بیش از تورم ریالی خواهد بود .

نرخ ارز در پانزده مرداد ٩٦ نسبت به مرداد ٩٥ بالغ بر ١٥ درصد افزایش یافته است که ٤.٨ درصد از تورم ریالی بیشتر است و این مثبت ارزیابی می شود .

رشد سالانه پرداخت های دولت تحت عنوان حقوق، بیش از رشد درآمد ارزی دولت است ، به میزانی که دولت سالانه حقوق بیشتر پرداخت مَی کند . درامد ریالی ناشی از دریافت های ارزی اش اضافه نمی شود و از آنجایی که جایگزین تاثیرگذاری وجود ندارد دولت در حال کوچک شدن است. بسیاری از سرفصل های بودجه آنقدر کاهش یافته که با حذف شدن تفاوت چندانی ندارد .

شرایط فعلی اقتصاد ایران را در حوزه انرژی تحلیل کنید.

ادیب : تولید گاز طبیعی ایران از سطح کنونی 800 میلیون متر مکعب در روز تا پایان سال جاری به یک میلیارد متر مکعب در روز می رسد. هر هزار متر مکعب گاز معادل 6 بشکه نفت، ارزش حرارتی دارد گاز تولیدی تا پایان سال معادل 6.16 میلیون بشکه نفت ارزش حرارتی دارد ، این گاز به قیمت روز 101میلیارد دلار ارزش دارد ، روزانه 4.593 میلیون بشکه نفت و میعانات گازی هم تولید می شود که ارزش روز آن سالانه 75 میلیارد دلار است. ارزش گاز ، نفت و میعانات گازی تولیدی در سال 204 میلیارد دلار است. اگر 20 میلیارد دلار هزینه بخش نفت و گاز از آن کسر شود ارزش افزوده گاز ، نفت و میعانات 184 میلیارد دلار است. هزینه استخراج و سایر هزینه های بخش انرژی در داخل در سال 71 هزار میلیارد تومان است که بالغ بر 20 میلیارد دلار در سال می شود ، لذا ارزش افزوده بخش انرژی در سال 184 میلیارد دلار است.

صادرات منطقه یورو 2200 میلیارد دلار در سال است ک به گزارش صندوق بین المللی پول ارزش افزوده آن سالانه ده درصد معادل 220 میلیارد دلار است ، ارزش افزوده انرژی تولیدی در کشور معادا 80 درصد ارزش افزوده منطقه یورو است ، ایران کشور ثروتمندی است علت مشکلات بهره وری پائین است . با ارزش افزوده ای معادل 80 درصد ارزش افزوده منطقه یورو ، مردم نباید اینگونه زندگی کنند.

184 میلیارد دلار چه می شود ؟

ادیب: درآمد دولت از محل انرژی در سال 95 ، 74 هزار میلیارد تومان ، فروش فرآورده در داخل و صادرات فرآورده 51 هزار میلیارد تومان ، فروش گاز در داخل 20 هزار میلیارد تومان و جمع سه فقره فوق 145 هزار میلیارد تومان است که جمعا با دلار 3830 تومان بالغ بر 38 میلیارد دلار است ، از 176 میلیارد دلار ، 38 میلیارد دلار آن به پول تبدیل میشود و بقیه یارانه انرژی یا اتلاف انرژی است، سالانه 138 میلیارد دلار انرژی بدون اینکه پول آن از اقتصاد دریافت شود مصرف می شود .

در سال معادل 138 میلیارد دلار انرژی به اقتصاد داده میشود و پول آن دریافت نمی شود 138 میلیارد دلار منشاء اصلی تغذیه سود در اقتصاد است، عمده آنچه که به نام ارزش افزوده فعالیت های اقتصادی شناسائی می شود به سبب تزریق 138 میلیارد دلار انر‍ژی رایگان به اقتصاد است ، اگر قرار بود برای 138 میلیارد دلار پول پرداخت شود بسیاری از واحد ها به زیان دهی می رسیدند .

روزانه معادل یک میلیون ارزش حرارتی نفت در نیروگاهها برای تولید برق ، انرژی مصرف میشود که قیمت آن در سال معادل 16 میلیارد دلار است اما شرکت نفت بابت سوخت مصرفی نیروگاهها دیناری دریافت نمی کند ، پولی که مردم برای برق پرداخت می کنند هزینه اداره صنعت برق با فرض رایگان بودن سوخت است ، اگر مردم بخواهند هزینه برق را پرداخت کنند هر خانواده باید 245 هزار تومان بطور متوسط در ماه بیشتر پرداخت کند .

منبع: افکارنيوز

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.afkarnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «افکارنيوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۳۲۹۲۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا جان توافق ایران و عربستان با ابتکار چین در خطر است؟/ پکن از ترس تحریم های ثانویه فروش نفت از تهران را کاهش خواهد داد/ دیپلماسی تلفنی چین میان ایران و آمریکا موفق بود

به گزارش جماران، اندیشکده چتم هاوس در گزارشی درباره تاثیر تنش میان جمهوری اسلامی ایران و رژیم اسرائیل بر تلاش های چین برای برقراری صلح در منطقه نوشت:

حملات پهپادی و موشکی ایران علیه اسرائیل در 13 آوریل، و پاسخ متعاقب اسرائیل، ثبات آشتی عربستان و ایران را که چین در سال گذشته میانجی آن شده بود، زیر سوال برد: این حملات چشم‌انداز استراتژیک را به‌طور چشمگیری تغییر داده است، امنیت منطقه‌ای را دچار ابهام کرده و شهرت اخیر چین را به‌عنوان یک میانجی معتبر به بوته آزمایش گذاشته است.

پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین ایران، پکن بی‌درنگ دیپلماسی تلفنی اضطراری را آغاز کرد تا از تضعیف توافق ایران و عربستان به دلیل وضعیت ناآرام در منطقه جلوگیری کند.  وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، پس از تماس با همتایان سعودی و ایرانی خود، «تأکید ایران بر هدف قرار ندادن کشورهای منطقه و همسایه» - اشاره ضمنی به عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس- را تحسین کرد. ممکن است تماس‌های مشابهی پس از حمله اسرائیل هم انجام شده باشد. در 19 آوریل، لین جان، سخنگوی وزارت خارجه علنا اعلام کرد که «چین با هر اقدامی که تنش‌ها را بیشتر می‌کند مخالف است.»

یکی از جنبه های قابل توجه واکنش چین ثبات آن بوده است. این کشور همچنان متعهد به حفظ منافع خود باقی مانده و همزمان از اسرائیل و آمریکا انتقاد کرده و خواستار کاهش تنش شده است. پکن مانند موضع خود در مورد تشدید تنش حوثی ها در دریای سرخ، دور جدید تشدید تنش را «سرریز» جنگ غزه می داند و نه کاتالیزور آن. این نشان می دهد که پایان دادن به درگیری غزه ممکن است یک اثر موجی ایجاد کرده و صلح و تنش زدایی را در سراسر خاورمیانه به ارمغان آورد.

این توضیح می دهد که چرا چین حمله 13 آوریل ایران را محکوم نکرد، بلکه آن را اقدامی دفاع از خود خواند. این کشور خود را درست در مرکز جنگ روایات قرار داده  و به طور موثر ادعای دفاع از خود ایران را در برابر ادعای مشابه اسرائیل که برای توجیه مجازات دسته جمعی فلسطینیان در غزه استفاده می شود، قرار داده است.(اسرائیل همچنان حمله بی امان به غزه را دفاع از خود پس از ماجرای هفت اکتبر 2023 می خواند.)

چین در مبادلات خود با ایالات متحده نیز همین کار را انجام داده و از این کشور می خواهد که نقش سازنده ایفا کند و اسرائیل را در زمانی که واشنگتن از پکن خواسته بود تهران را از اقدام متقابل منصرف کند، مهار کند.

آشتی ایران و عربستان در خطر است

نگرانی در مورد توافق عربستان و ایران زنگ خطر را در پکن به صدا درآورد. دو عامل کلیدی نگرانی های چین را برانگیخته است. اول، هدف راهبردی ایران در پشت انتقام‌جویی از اسرائیل، ایجاد یک پارادایم بازدارندگی جدید بود. ایران از سیاست جنگ در سایه و استفاده از نیروهای نیابتی که باعث می شد برخی عملیات های مدیریت شده را به راحتی انکار کند، فاصله گرفت. اسرائیل با حمله متقابل خود ( به اصفهان)  در حال آزمایش خطوط قرمز ایران در حالی است که به دنبال مکانیزم امنیتی جدید برای جایگزینی مکانیزم شکسته شده در 7 اکتبر است.

پارادایم جدید ، ریسک پذیری تهران و تل آویو را افزایش می دهد و در نتیجه حملات تلافی جویانه را تشدید و سناریوی درگیری مستقیم را چه در حال حاضر یا بعد معتبرتر می کند. این رویارویی ممکن است به منطقه خلیج فارس هم کشیده شود و کشورهای این منطقه (به ویژه عربستان سعودی) را وادار کند تا مواضع امنیتی خود را مجدداً تنظیم کنند. آنها ممکن است به این نتیجه برسند که ممکن است دوستی بی پروا با ایران  خطرات بیشتری نسبت به منافع آن داشته باشد. ریاست جمهوری دوم دونالد ترامپ در ایالات متحده می تواند این روند را بیشتر تسریع کند.

عامل دوم، پیشرفت کندی است که توافق عربستان و ایران از زمان امضای آن در یک سال پیش داشته است. این سازوکار همچنان بر مسائل امنیتی متمرکز بوده و نتوانسته به بررسی فرصت های اقتصادی و فرهنگی ادامه دهد.

یکی دیگر از عوامل مرتبط، تلقی اسرائیل از این معامله به عنوان یک تهدید مستقیم و تمایل بالقوه برای از بین رفتن آن است. اسرائیل ممکن است دوستی ایران و عربستان را بی تاثیر بر روند عادی سازی  رابطه خود با عربستان سعودی تلقی نکند، همانطور که ایران با شک به تشکیل ائتلاف امنیتی عربی-اسرائیل تحت حمایت ایالات متحده نگاه خواهد کرد. مطالب درز داده شده به مطبوعات اسرائیل بر مشارکت قابل توجه عربستان و امارات در سیستم دفاع جمعی که تقریباً همه موشک‌ها و پهپادهای ایرانی را در 13 آوریل سرنگون کرد، تأکید کرد، اگرچه این موضوع بعداً توسط ریاض و ابوظبی تکذیب شد.

برای چین، چنین سناریویی خطراتی را برای امنیت انرژی این کشور ایجاد می کند و چشم انداز پکن را برای چارچوب امنیتی جدید در خاورمیانه تیره و تار می کند. یکی از ستون های این مفهوم ایجاد یک پلت فرم گفتگوی چندجانبه در منطقه خلیج فارس تحت ابتکار امنیت جهانی است. چشم انداز چنین کاری می تواند به راحتی با تشدید آشفتگی های منطقه ای تضعیف شود.

جاه طلبی های چین برای محدود کردن نفوذ ایالات متحده بر کشورهای خلیج فارس نیز می تواند معکوس شود. بزرگترین درس برای کشورهای خلیج فارس از دخالت مستقیم ایالات متحده در دفاع از اسرائیل در برابر حمله ایران این است که وقتی فشار وارد می شود، تنها ایالات متحده توانایی ارائه کمک های امنیتی قابل توجه به آنها را خواهد داشت.

 با این حال، یک درس دیگر این است که در حالی که ایالات متحده منافع خود را برای دفاع از اسرائیل به خطر انداخته ، ممکن است این کار را برای آنها انجام ندهد. اما واقعیت این است که تصور در خلیج فارس و منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا این است که اسرائیل قادر به تکیه بر توانایی های خود در سناریوی جنگ با ایران نبود.

این چه معنایی برای نقش منطقه ای چین دارد؟ این فرض چین را با فرصت‌ها و چالش‌هایی در تلاش برای ارتقای خود به‌عنوان یک میانجی مسئول و اصول محور در منطقه مواجه می‌کند. تصور رایج در خلیج فارس از 7 اکتبر این است که ایالات متحده متحد اصلی اسرائیل است، این مسئله  شک و تردید در مورد قابلیت اطمینان  به واشنگتن را در میان کشورهای عربی منطقه دامن می‌زند و انگیزه‌ها را برای عربستان سعودی برای متعهد شدن بیشتر به کاهش تنش با ایران افزایش می‌دهد. بی اعتمادی به ایالات متحده همچنین ایران را تشویق می‌کند تا توافق خود با عربستان را منفک از تغییر در استراتژی رویارویی خود با اسرائیل پیگیری کند.

جبهه واحد دیپلماتیک آمریکا و کشورهای اروپایی که پس از حملات ایران، از جمله با افزایش تحریم‌ها علیه ایران با اسرائیل تشکیل شد، شراکت تهران با چین و روسیه را نیز تحکیم می‌کند. با این حال، این بحران محدودیت‌های چین را در حفاظت از توافق میان تهران و ریاض،  فراتر از درخواست از ایران برای تنش‌زدایی و ارسال پیام‌هایی بین ریاض و تهران آشکار کرده است. این تا حدودی به دلیل نقش چین به عنوان یک تسهیل کننده صرف است، نه یک میانجی یا ضامن توافق به سبک و سیاق غربی ها .

دلیل دیگر نفوذ اقتصادی چین است. چین تحت هیچ شرایطی قدرت اقتصادی خود را برای مجازات هر یک از طرفین در صورت نقض مفاد توافق به کار نخواهد گرفت. از منظر چین، تحریم‌ها ممکن است در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نتیجه معکوس داشته باشند چرا که نوسان های این منطقه می تواند مستقیماً به منابع انرژی چین ضربه بزند.

چین به تلاش برای برقراری ثبات در شمال آفریقا و خاورمیانه ادامه خواهد داد. از آنجایی که ایالات متحده در حال سفت کردن پیچ تحریم صادرات نفتی ایران است، خریدهای چین از ایران تا پایان سال جاری کاهش می یابد تا از تحریم های ثانویه آمریکا در امان بماند. از قضا، این می‌تواند تعادل چین بین ایران، عربستان سعودی و اسرائیل را آسان‌تر کند، زیرا این تصور را کاهش می‌دهد که پکن در حال حمایت مالی از استراتژی دفاعی ایران با خرید نفت از این کشور است.

در سناریوی تیره و تار درگیری گسترده‌تر، می‌توان انتظار داشت که چین همان الگوی بازی‌ را که در جریان حملات حوثی‌ها در دریای سرخ اجرایی‌کرد، اعمال کند: یک اقدام موازنه‌سازی دقیق با هدف نهایی حفاظت از منافع اقتصادی خود و در عین حال انتقاد از آمریکا و اسرائیل.